Choć nie wszyscy przez obecną sytuację będą w kryzysie, to u większości, którzy obserwują wydarzenia, pojawia się wzmożone napięcie, niepokój, lęk, duże zmęczenie oraz przebodźcowanie. Szczególnie trudne jest to dla najmłodszych wtedy, gdy nie wiedzą, co się dzieje i kiedy rodzice nie tłumaczą, nie rozmawiają o wojnie.
- Ważne jest, by zapytać, co dziecko usłyszało, jak ono się czuje w związku z tym, jak ono to rozumie. Nawiązywać takie rozmowy, które będą tworzyły przestrzeń. (...) Kiedy będziemy unikać tego tematu, kiedy będziemy unikać rozmowy, to dziecko będzie miało poczucie, że to jest temat, z którym nie można przyjść do rodzica, z którym trzeba radzić sobie samemu, bo rodzic nie jest gotowy na tę rozmowę. Nie można okazywać bezsilności, ale też nie można zamiatać sprawy pod dywan.
- Bycie oparciem jest bardzo ważne, natomiast zapewnianie dziecka, że "wszystko będzie dobrze", jest zapewnieniem, którego nie możemy dziecku tak naprawdę dać. (...) Nie kłamiemy - to jest bardzo ważne, żeby być z dzieckiem szczerym i żeby dostosowywać te informacje oczywiście do wieku, w którym jest dziecko. (...) Mówienie o tym, że sytuacja się skończy jest bardzo ważne. (...) Bardzo ważne jest, żeby mówić dzieciom, że ludzie, którzy są odpowiedzialni za politykę i stosunki międzynarodowe pracują nad tym, żeby jak najszybciej ten konflikt zakończyć.
Rozmawiaj, niezależnie od wieku dzieci
Szczególnie
przy kontakcie z młodszymi dziećmi pojawia się w nas chęć, aby
ochronić je przed złem i wiadomościami, które mogą wywołać
traumę. Musimy być jednak świadomi, że w dobie wszechobecnych
mediów nie jesteśmy w stanie kontrolować,
czy i jakie informacje docierają do dzieci i młodzieży. Pamiętajmy
też, że młodzi ludzie czerpią wiedzę także od nas: z naszych
reakcji i zachowania, więc nawet jeśli unikamy tematu i nie
oglądamy wiadomości, odczuwają nasz lęk i niepokój.
Dlatego najlepszym rozwiązaniem zawsze będzie rozmowa i
uważne słuchanie – tylko w ten sposób będziemy w stanie na
bieżąco obserwować kondycję psychiczną dziecka i odpowiednio
reagować.
– Warto
zaczynać wszelkie, niełatwe nawet rozmowy, od pytań „Jak
się czujesz?”. Podmiotowe
traktowanie dzieci
w sytuacji kryzysu wydaje się być kluczowe – warto więc pytać
ich, czy chcą porozmawiać. Czy jest coś, co ich niepokoi, co
wymaga wyjaśnienia? I nie przejmujmy się, że na wiele pytań
będziemy zmuszeni odpowiedzieć „nie wiem.” (...) To, co jest
wzmacniające w tej sytuacji, to
poczucie bycia razem, przeżywania trudnych sytuacji wspólnie – to
też daje siłę! –
tłumaczy
dla Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) Magdalena Śniegulska,
doktor nauk humanistycznych w zakresie psychologii. Zachęca także,
aby szanować obawy młodych ludzi i ich nie oceniać, bo każdy z
nas na trudne sytuacje może reagować inaczej. Do
takiej rozmowy warto się przygotować i zadbać także o własne
emocje i dobrostan.
Kontroluj przekazy, które docierają do młodych i ucz krytycznego myślenia
W związku z wydarzeniami w Ukrainie dociera do nas bardzo dużo, często sprzecznych informacji. W dodatku eksperci i ekspertki ostrzegają przed dezinformacją i fake-newsami. Niektóre z nich mogą tylko wzmagać poczucie niepokoju. Zwracanie uwagi na to, jakie przekazy docierają do dzieci i z jakich źródeł korzystają, jest szczególnie istotna. Próbujmy też kontrolować ilość informacji, które docierają do młodych ludzi. Jeżeli zaobserwujemy, że jakieś treści je poruszyły, poświęćmy czas i wspólnie uporządkujmy myśli oraz uczucia.
Zastanówcie się, jak wspólnie możecie pomóc
W takich sytuacjach, jak inwazja Rosji na Ukrainę, pojawia się w nas obezwładniające poczucie bezsilności i strachu, ale także chęć zaangażowania i niesienia pomocy potrzebującym. Spróbujmy z dziećmi i młodzieżą skupić się na działaniu, które pomoże budować poczucie sprawstwa. Działanie może być antidotum na niepokój. Pamiętajmy jednak, żeby pomóc uczniom i uczennicom wybrać mądre i odpowiedzialne formy zaangażowania, odpowiednie dla ich możliwości. Sposobów na wsparcie Ukraińców i Ukrainek oraz ludzi, którzy niosą im pomoc jest wiele. Możecie:
wesprzeć organizacje, które pomagają w Ukrainie lub uchodźcom, którzy dotarli do Polski: zorganizujcie kiermasz ciast albo własnoręcznie szytych maskotek, a zebrane w ten sposób pieniądze przekażcie organizacjom, które wspierają Ukraińców i Ukrainki (listę sprawdzonych organizacji znajdziecie tutaj). Możecie także zrobić zbiórkę rzeczy i przekazać je do punktu, który wspiera uchodźców i uchodźczynie w Waszej okolicy. Pamiętajcie jednak, aby najpierw skontaktować się z danym punktem i zapytać o konkretne potrzeby;
dowiedzcie się czegoś więcej o ludziach, którzy szukają teraz schronienia przed wojną w Polsce przez poznanie ich kultury. Polecane książki, filmy i muzykę znajdziecie tutaj.
Źródła informacji:
https://portal.librus.pl/szkola/artykuly/jak-rozmawiac-z-dziecmi-i-
mlodzieza-o-wojnie-w-ukrainie
https://www.youtube.com/watch?v=R5JyMmbG1PI
