„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza, zwany epopeją narodową, jest utworem napisanym ku pokrzepieniu serc rodaków, skazanych na emigrację. Emigracja była skłócona, składała się z jednostek przygnębionych warunkami życia na wygnaniu, skłonnych do skarg i samobójstw, załamywania się moralnego, żyjących w atmosferze szerzącej się zawiści i intrygi. Utwór Mickiewicza – poetycka podróż – miał przybliżyć oddaloną ojczyznę i w ten sposób osłodzić gorzkie chwile życia wygnańczego nie tylko rodakom, ale także samemu Mickiewiczowi. Akcja rozgrywa się podczas kilku dni u schyłku lata 1811 oraz nocy i dnia wiosennego 1812 roku w Nowogródzkiem (w Soplicowie, zamku Horeszków i w zaścianku szlacheckim Dobrzynie). Nie da się ukryć, iż najważniejszym tematem jest zanikająca już mentalność i obyczajowość szlachty (zajazd, biesiady, polowanie, sejmiki, sądy), stanowiąca istotną część narodowej tradycji. Informację o tym mamy już w podtytule epopei – jak głosi jest to „Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem”. Zbiorowym bohaterem utworu jest więc szlachta polska, którą autor przedstawił w sposób mistrzowski – z dozą sympatii, ale także sarkastycznym krytycyzmem. Każda z postaci to odrębna indywidualność. Mickiewicz ukazuje w „Panu Tadeuszu” przekrój polskiego społeczeństwa przełomu XVIII i XIX wieku: arystokrację, średnią szlachtę, szlachtę zaściankową i najuboższą – szlachtę „gołotę”. To istna galeria typów szlacheckich. Oprócz tego na treść poematu składają się wątki różnego rodzaju: polityczne, społeczne, miłosne. Do tych pierwszych z pewnością możemy zaliczyć działalność spiskową Robaka i Jankiela czy przygotowania powstania na Litwie. Wątki społeczne obracają się wokół sporu Sędziego z Hrabią o zamek, kłótni Rejenta i Asesora, nienawiści Gerwazego do Sopliców czy zajazdu Dobrzyńskich na Sopliców. Nie brakuje elementów miłosnych: na pierwszy plan wysnuwa się oczywiście miłość Tadeusza i Zosi, ale w tle pozostaje wiele innych historii, takich jak romans Tadeusza i Telimeny, miłość Jacka Soplicy do Ewy Horeszkówny, stosunki pomiędzy Hrabią i Telimeną, zaloty Saka Dobrzyńskiego do Zosi, uczucie Asesora do Telimeny czy zaręczyny Rejenta i Telimeny. Wszystkie te wydarzenia tworzą niepowtarzalny nastrój utworu. Mickiewicz przedstawia Soplicowo jako „Arkadię lat dziecinnych” i pokazuje, iż szlachta – mimo że kłótliwa – w chwilach zagrożenia potrafi się zjednoczyć i walczyć w obronie ojczyzny.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz